‘Verbeteren fietsveiligheid absoluut prioriteit’

ZWOLLE – Demissionair minister Mark Harbers (Infrastructuur en Milieu) opende vandaag het Nationaal Verkeersveiligheid Congres 2024 in de Nieuwe Buitensociëteit in Zwolle. “Cijfers onderstrepen de noodzaak om ons te blijven inzetten voor het veiliger maken van het verkeer.”

Harbers gaf zijn visie over vergroting van de verkeersveiligheid in zijn algemeenheid en stipte daarin ook de fietsveiligheid aan, met verwijzing naar actuele CBS-cijfers, die aangeven dat het totaal aantal verkeersslachtoffers weliswaar gedaald is, maar dat het aantal fietsongelukken wel flink is toegenomen. Van het aantal mensen dat vorig jaar in het verkeer is omgekomen, 684 in totaal, zaten er 270 op een fiets. Daarvan waren er 122 ouder dan 75 jaar en die reden in de meeste gevallen op een e-bike. “De cijfers onderstrepen de noodzaak om ons te blijven inzetten voor het veiliger maken van het verkeer. Daar gaan we dan ook volop mee door,” beloofde Harbers. “Gedurende tien jaar, tot 2030, stellen we € 500 miljoen beschikbaar. Met cofinanciering van andere de wegbeheerders hebben we in totaal € 1miljard voor provincies, gemeenten en waterschappen.”

Harbers somde vervolgens een aantal praktijkvoorbeelden op waarbij onder andere verbreding van fietspaden, vrij liggende fietspaden, fietsoversteekplaatsen en schuin gemaakte stoepranden genoemd werden. Met het Strategisch Plan Verkeersveiligheid 2023 heeft de overheid de risico’s beter in beeld. “Daardoor kunnen heel gerichte acties ondernomen worden om verkeersveiligheid aan te pakken. Maar er zijn meer maatregelen nodig om de trend van het stijgende aantal verkeersslachtoffers te doorbreken.”

Halverwege dit jaar hoopt Harbers nieuwe maatregelen aan te kondigen, waarover hij nu met allerlei betrokken partijen in overleg is. “Eén ding is helder. Uit alle scenario’s blijkt dat het verbeteren van de fietsveiligheid absoluut prioriteit nodig heeft. We zien al tien jaar een stijging van het aantal doden onder de fietsers. Daarom leggen we nu de laatste hand aan het Meerjarenplan Fietsveiligheid. Het stimuleren van het dragen van de fietshelm is daar in ieder geval een onderdeel van. Een opgevoerde e-bike of fatbike past in ieder geval níet in een fietsveilig land. Daarom worden opvoersetjes op elektrische fietsen eind dit jaar bij wet verboden,” vervolgde Harbers. “Ook gaan we, vooral bij jongeren, duidelijker maken wat wel en niet mag bij een e-bike en fatbike.”

In het vragenrondje na zijn speech kreeg Harbers vanuit de zaal de vraag of hij voor een draagplicht van de fietshelm is. Zijn antwoord was ontkennend. “Ik heb het debat daarover zien veranderen. Een helm helpt natuurlijk absoluut bij het voorkomen van dodelijke slachtoffers, maar ook van hersenletsel. Dat heelt nooit,” stelt Harbers. “Als we het Meerjarenplan Fietsveiligheid hebben is het van belang, dat we de communicatie en de uitleg daarover veel meer verbeteren. Maar als je knal-pats-boem een helmplicht afkondigt, dan weten we ook een beetje hoe de volksaard van Nederland is. We zijn fietsland nummer 1, maar we voelen ons daarmee ook onoverwinnelijk.”

De minister denkt dat we een betere kans op verbetering hebben als we aan elkaar uitleggen hoe belangrijk die helm is. “In Denemarken zit iedereen met een helm op de fiets, maar het is niet verplicht. Dat komt omdat iedereen goed geïnformeerd is en weet wat de risico’s zijn. Een jaar of vijftien geleden was er in de meeste wintersportlanden geen plicht om een helm te dragen op de ski’s, maar binnen twee winters ging het van alleen maar wollen mutsen naar alleen maar helmen. We moeten proberen zo’n omslag hier ook te maken. Ik zie het aantal helmdragers de laatste jaren al toenemen. Het is in een paar jaar tijd gestegen van 1 á 2% naar 5%. We weten dat bij 25% een maatschappelijk omslagpunt hebt. Dan duurt het niet lang meer voordat iedereen een helm draagt,” aldus Harbers, die desgevraagd eerlijk erkende dat hij wél een helm droeg op de ski’s en de racefiets, maar nog niet op de gewone fiets.