EWIJK/UTRECHT – Deze week blikken we terug op het jaar 2020 en kijken vooruit naar 2021, dat voor ons ligt met nieuwe kansen en uitdagingen. In een serie van 5 eindejaargesprekken komen boeiende branchegenoten aan het woord, die vanuit een soort helicopterview de markt beschouwen. Vandaag is dat Esther van Garderen, de nieuwe directeur van De Fietsersbond, die eerder dit jaar Saskia Kluit opvolgde.
Op 1 oktober heeft u Saskia Kluit opgevolgd als directeur van De Fietsersbond. U had geen turbulenter jaar kunnen uitkiezen. Hoe kijkt u terug op de eerste 3 maanden in uw nieuwe rol?
Esther van Garderen: “Ik was ambtenaar bij de Gemeente Almere en we hadden lang gewacht met het afscheid in de hoop dat het toch nog live zou kunnen. Uiteindelijk deden we het begin december online in Zoom, samen met nog een paar collega’s die sinds de lockdown weggegaan waren. Toen zeiden ze allemaal ‘volgens mij ben je al een vis in het water’. Als je nadenkt over gezonde verstedelijking, oplossing van woningnood en mobiliteit, dan is er maar één antwoord en dat heet Fiets. En daar komt tegenwoordig gezondheid nog bij. Ik was heel blij dat de minister-president ook zei ‘ga fietsen’. In mijn vorige werk was het altijd het de persoonlijke beleidsopvatting van een ambtenaar, dat de fiets de enige echt goede vorm van mobiliteit is. Of in ieder geval dat de fiets voor zoveel verplaatsingen gewoon de no-brainer is. Wat ik nou zo bevrijdend vind is dat ik nu vol op het orgel kan gaan. Wat ik zo ontzettend leuk vind is dat ik me nu volledig op de fiets kan richten en op alle fronten het boegbeeld van de fiets mag zijn. Laatst zei iemand van het bestuur ‘soms is het moeilijk om te overleven, want wat doet De Fietsersbond nog? De strijd is al gewonnen.’ Nou, die strijd is helemaal niet gewonnen. In Amsterdam fietst 60% van de mensen. Ze proppen er 100.000 woningen bij en hebben het alleen maar over de metro. Nu kan er al niet meer gefietst worden. Mensen worden gewoon aangereden. In Utrecht zijn ze van plan om fietsers in de spits te spreiden. Ben je wel helemaal wijs?!? Het is veel te druk op het fietspad. Vorige week had ik een directeurenoverleg van Light Electric Vehicles en die zeggen allemaal, druk ze maar op het fietspad, want op de weg wil ik ze niet hebben. Nee! Wij zijn niet het afvalputje van alles wat we niet kwijt kunnen. Aan de andere kant hebben we ook de wind mee. Er komen 100.000 stallingen bij, € 165 miljoen voor verkeersveiligheid die helemaal naar de fiets gaat, maar ik blijf roepen dat de strijd nog niet gestreden is. Dat is gewoon niet zo. Maar goed, kort samenvattend, waar ik die eerste 100 dagen het meest geroerd door ben is dat er 150 afdelingen zijn waar 1850 mensen zo ontzettend veel tijd en kwaliteit met elkaar in De Fietsersbond stoppen. Zij zijn onze ogen, oren, harten en handen in het land, want dat kunnen wij natuurlijk niet allemaal zelf doen.”
Waarin gaat Esther van Garderen bij De Fietsersbond het verschil maken ten opzichte van Saskia Kluit?
Esther van Garderen: “De afdelingen moeten weer meer voorop komen met ondersteuning. Het landelijk bureau van De Fietsersbond is ooit bedacht om de vrijwilligers te ondersteunen. Daar gaan we meer prioriteit aan geven. We hebben een hele mooie fietsvisie en die gaan we zoveel als mogelijk uitvoeren. Saskia heeft geweldig werk verricht onder moeilijke omstandigheden en dus is er voor mij een hele mooie basis achtergelaten. Ik ben heel bestuurlijk aangelegd maar een beetje rellen in de buitenwereld kan ook geen kwaad. Het kan dus zijn dat we wat meer pittige uitspraken gaan doen, maar waarbij ik natuurlijk ook gewoon slimme coalities blijf sluiten, zoals Saskia dat ook altijd geweldig gedaan heeft.”
Stientje heeft als bijnaam ‘staatssecretaris van de fiets’ en premier Rutte roept bij herhaling dat fietsen in coronatijden aan te bevelen is. Bovendien investeert het kabinet miljoenen in fietsinfrastructuur. Blijft er nog wel wat te wensen over bij zo’n pro-fiets regering?
Esther van Garderen: “Ik vind dat Stientje het fantastisch heeft gedaan, maar ze heeft wel hele beperkte middelen gekregen. € 100 miljoen, terwijl Amelisweerd (snelwegverbreding) € 1,5 miljard gekost heeft. Hou eens even op! Ik ben heel blij met die € 165 miljoen voor verkeersveiligheid, maar in feite wordt de fiets afgescheept met een fooi, als je het vergelijkt met het OV en de auto. Voor 1 km snelweg kan je wel 20 km fietspad aanleggen en dat hoef je minder te onderhouden en er hoeft geen exploitatiesubsidie in. Het begint natuurlijk bij ruimtelijke ordening en goed bestedingskeuzes.”
Over een paar maanden hebben we verkiezingen. Rutte zal wel blijven, maar of Van Veldhoven weer dezelfde post blijft bekleden is nog maar de vraag. Vreest u, wat dit aangaat de verkiezingen?
Esther van Garderen: “Ik vrees niet zo voor de verkiezingen. Er komt een mooi Toekomstbeeld Fiets. ’30 is het nieuwe 50’ is toegezegd, die 100.000 nieuwe stallingen bij ProRail komen erbij, er komt extra geld om spoorwegovergangen veiliger te maken en € 165 miljoen voor verkeersveiligheid. Dat is gewoon in gang gezet. We weten allemaal dat er een miljoen nieuwe huizen bij gebouwd moeten worden en dat we daar liever geen nieuwe spoorlijnen of snelwegen voor moeten aanleggen. Ik denk dat de fiets geen linkse hobby meer is. Ik zie overal in het land VVD-ministers blijmoedig steden autovrij maken en fietspaden aanleggen, want ze snappen dondersgoed dat dit een hele goedkope manier is om mensen te verplaatsen. Ik heb als ambtenaar veel grondexploitaties gedaan en als gemeente ben je blij als je fietspaden kan aanleggen en geen nieuwe wegen. Dus als ik het even rechts benader, dan zou ik zeggen ‘hij geinig voor weinig’. Ik ben blij dat we het Toekomstbeeld Fiets krijgen, zodat er toch meer erkenning voor de fiets komt. Ik ben een optimistisch mens, dus welke verkiezingsuitslag er ook komt, niemand kan meer om de fiets heen. Dus ik zeg: een miljard voor de fiets, 100 miljoen is een fooi.”
Samen met de NTFU, Fietsplatform en Wandelnet, windt De Fietsersbond zich op over jarenlange afsluiting van de Afsluitdijk voor fietsers en wandelaars. Is er door minister Nieuwenhuizen nog gereageerd op jullie brief?
Esther van Garderen: “We hebben corona proof actiegevoerd en er is onlangs een motie aangenomen in de Tweede Kamer, dat alle alternatieven samen met De Fietsersbond en de NTFU onderzocht moeten worden. Er moet een oplossing gezocht worden, zodat die geen 6 jaar dicht is. Dus wij zitten nu in een andere positie bij Rijkswaterstaat aan tafel dan hiervoor. Unanieme Kamermoties komen niet zo heel veel voor, dus ik vind het echt heel erg leuk dat we dit steuntje in de rug hebben gekregen. We hebben meteen ná de motie overleg gehad met de projectmanager van Rijkswaterstaat en zij heeft nu huiswerk gekregen om uit te zoeken hoe we de Afsluitdijk toch weer eerder open kan. Ik blijf roepen ‘Los het op’. Als het voor de auto kan, kan het voor de fiets ook. Waar een wil is, is een fietspad.”
Eerder dit jaar werd bekend dat planbureaus in Kansrijk Mobiliteitsbeleid 2020 pleiten voor een helmplicht voor e-bikes. Vindt u dat een goed plan?
Esther van Garderen: “Nee. Het is een heel lastig te verkopen standpunt, dat weet ik. Het SWOV (Stichting Wetenschappelijk Onderzoek Verkeersveiligheid) zit ook niet meer op die lijn. Als je oud bent en je blijft langer doortrappen en doet daarbij vrijwillig een helm op, be my guest. Hartstikke goed, als je maar lang doorfietst. Maar als 80% van de 60-plussers zegt ‘op het moment dat ik verplicht een helm op moet zetten, dan hang ik mijn fiets aan de wilgen’, dan weet ik dat de gezondheidswinst, in jaren, van een helmplicht minder is dan zoals het nu is. Waarbij ik wel zeg dat wij niet tegen een fietshelm zijn als je ‘m vrijwillig op zet. Ik vind het ook een drogreden, want je moet zorgen dat je een goede veilige infrastructuur hebt. Ik vind het eigenlijk een beetje een goedkope, ordinaire oplossing. Een groot deel van onze achterban is ook ouder en die vinden dat je wel aan goede voorlichting over een helm moet doen. Dat vind ik wél een goed idee. Ik ben ervan overtuigd dat over 10 jaar er meer mensen op de fiets zitten die oud zijn, of mensen die een kinderzitje achterop hebben, en vanuit veiligheidsoverwegingen een helm op zullen zetten. Maar vraag mij niet om te onderschrijven, dat wij dit gaan opleggen aan mensen.”
Tot slot de onvermijdelijke vraag in deze periode. Wat gaat 2021 ons brengen als het om fietsen gaat?
Esther van Garderen: “Ik denk echt dat er een systeemrevolutie is opgetreden door corona. Je ziet dat mensen zijn gaan fietsen nu zeggen ‘Oh jee, ik blijf dat doen’. Als je nu een fiets koopt, is die pas in mei leverbaar, dus dat betekent dat er voor ons nog meer werk aan de winkel is om ervoor te zorgen dat die mensen veilig en vrij kunnen fietsen. Wij hebben 31.000 leden, maar eigenlijk hebben we 17 miljoen mensen die een gevestigd eigenbelang hebben dat er goed en veilig gefietst kan worden. Maar niemand denkt ‘Oh ja, dan moet ik lid worden van De Fietsersbond’. Mijn missie is méér inkomsten, méér steun en méér armslag krijgen. In Nederland hebben we gemiddeld 3 fietsen per inwoner. Dat is toch niet normaal? Wij moeten echt een Fietsersbond nieuwe stijl worden, die meer sexy is en dat mensen zeggen ‘dat is gaaf, daar wil bij horen’.”
MORGEN | Han ten Broeke (BOVAG): ‘‘De combi fiets en politiek is goed én klassiek’
LEES OOK DE VORIGE EINDEJAARSGESPREKKEN:
Marthijn van Balveren/Marc Roelofsen (Basil/MIK): ‘De industrie maakt in 2021 een significante stap’
Marc van Rooij (Shimano Europe): ‘We zijn overvallen door een tsunami aan orders’
Stephan Mooibroek (Kruitbosch): ‘Hardlopers uit Cortina collectie blijven leverbaar’
