ZEVENAAR – “Dat Sparta als motorfietsmerk al van ver voor de oorlog stamt is misschien niet iedereen bekend. Toch heeft Sparta tijdens de oorlog een grote invloed gehad op het verloop van de oorlog. Niet zodanig als fabriek maar als merknaam en het gebruik daarvan.
Velen hebben hun leven te danken gehad aan het geld dat door Wallraven van Hall, de bankier van het verzet, beschikbaar kwam. Daar was een volmacht van 30 miljoen gulden van de Nederlandse Regering voor nodig. In de film over die bankier wordt dat ook vermeld. Alleen: de bankier zat in Amsterdam en de regering in Londen.
INLICHTINGENDIENST | Hoe kwam die volmacht dan in Amsterdam terecht? En welke weg legde die af? We moeten daarvoor teruggaan naar de tijd van voor de oorlog. Kapitein Somer was leraar aan de K.M.A. in Breda en daar ook betrokken bij de inlichtingendienst. Hij reed op een Sparta motorfiets, die hij bij de plaatselijke motorhandelaar had gekocht. In de loop van de tijd had hij met hem een vriendschappelijke band opgebouwd. Die had een groot reclamebord van Sparta aan de zijgevel hangen.
FINANCIËLE DEKKING | Nadat deze Somer Nederland was ontvlucht, met behulp van die motorhandelaar, werd hij tenslotte in Engeland verwelkomd en werd daar, op initiatief van Prins Bernhard, hoofd van Bureau Inlichtingen (B.I.), die agenten na het beruchte Englandspiel naar Nederland zond om militaire inlichtingen te vergaren. Toen duidelijk werd dat er in Nederland financiële dekking werd gevraagd van de regering werd een agent opgedragen om een microfoto van de volmacht naar Amsterdam over te brengen.
SPARTANEN | Deze agent, Harm Steen, sprong op de motor samen met een andere agent, Sjef Adriaansen, in januari 1944 ’s nachts in de omgeving van Breda. Daarna zijn beiden op weg gegaan naar het adres van de motorhandelaar, die inmiddels in Engeland bekend stond onder de naam Spartanen. Ook de broer van de handelaar was erbij betrokken.
’s Morgens om 5 uur kwamen ze aan in Breda en identificeerden zij zich. Alle hulp werd toen geboden om ervoor te zorgen dat zij veilig waren en om verder te kunnen reizen mogelijk te maken.
ARRESTATIES | Harm Steen vertrok naar Amsterdam en gaf daar de volmacht af, waardoor de bankier vele onderduikers met geld van eten kon voorzien.Steen ging verder inlichtingenwerk doen in Zaandam. Daar werd hij later gearresteerd en in september 1944 in Vught geëxecuteerd.
Sjef Adriaansen bleef in de omgeving van Breda waar hij samen met een van de Spartanen zenderlocaties zocht en vond om inlichtingen door te geven. Eén van hun acties was het regelen van een bombardement op vliegveld Gilze-Rijen om zoveel mogelijk Duitse vliegtuigen uit te schakelen om de Amerikanen te helpen Walcheren in te nemen. Ook Sjef werd gearresteerd en hij liet tegelijkertijd met Harm het leven door de kogel. Bij de Spartanen werd eveneens een inval gedaan en de motorhandelaar werd ’s nachts thuis opgepakt. Toch kon hij nog onder een kogelregen ontsnappen.
Zo heeft de naam Sparta een duidelijke rol gespeeld in de laatste jaren van de oorlog. Nog enkele jaren heeft het Sparta-bord nog aan de gevel gehangen.”
Karel van Nunen
Vanu Consultancy
