Amsterdam wil fatbikes dikker aan banden leggen

AMSTERDAM – GroenLinks maakt zich zorgen om de toegenomen populariteit van fatbikes, met name over de gevolgen hiervan voor de verkeersveiligheid in de stad. Namens de fractie heeft wethouder Melanie van der Horst maatregelen aangekondigd.

De fatbike wint aan populariteit in Amsterdam. De snelle groei samen met de invoering van de helmplicht voor snorfietsen. Op een fatbike hoef je in tegenstelling tot snor- en bromfietsen namelijk geen helm te dragen. Al eerder vroeg GroenLinks om het gebruik van opgevoerde en gehackte e-bikes tegen te gaan. “De zorgen zijn sindsdien alleen maar toegenomen en de recente ontwikkelingen vormen reden om hier opnieuw aandacht voor te vragen,” schrijft Melanie van der Horst, wethouder Verkeer, Vervoer en Luchtkwaliteit in Amsterdam. Zij heeft, namens de fractie van GroenLinks, schriftelijke vragen gesteld. De wethouder vraagt zich af of het college het geschetste beeld van de toegenomen populariteit van fatbikes herkent en hoe het college de effecten van fatbikes op verkeersveiligheid in de stad beoordeelt.

Het college antwoordt de zorgen over de verkeersveiligheid te delen. Op dit moment is in de ongevalscijfers nog niet te zien of fatbikes voor meer ongevallen of letsel zorgen dan bijvoorbeeld gewone (e-)fietsen, maar de toenemende drukte en snelheidsverschillen op het fietspad resulteren in een toenemend gevoel van onveiligheid op de fietspaden. “Er zijn fatbikes die een groter vermogen hebben dan een e-bike (max. 250 watt) en/of ook ondersteunen bij een snelheid boven de 25 km/uur en waarbij de bestuurder niet of nauwelijks hoeft te trappen. Ze worden ook bestuurd door jonge kinderen die zich niet altijd bewust zijn van het gevaar dat ze zelf lopen of kunnen veroorzaken,” schrijft Van der Horst. “Daarom heb ik voor het zomerreces hierover gesproken met minister Harbers namens de F10 (netwerk van ‘fietssteden’) en de G4 (de vier grote gemeenten). Tevens is afgesproken in gezamenlijkheid verder te werken aan de plaats op de weg van lichte elektrische voertuigen, maximumsnelheid op het fietspad en handhaving.”

Het Rijk werkt met het nationaal toelatingskader voor lichte elektrische voertuigen (LEV-kader), waarvan implementatie is voorzien in 2025, aan nieuwe regelgeving ten aanzien van het veilig gebruik van LEV’s op de openbare weg. Voor de categorie e-bike is vooralsnog geen kentekenplicht of helmplicht voorzien. Voor andere categorieën, zoals de zwaardere e-bakfiets, is wel een kentekenplicht en minimumleeftijd van 16 of 18 jaar opgenomen.

Van der Horst geeft aan dat ‘fatbike’ een verzamelnaam voor fietsachtige voertuigen met brede banden is en geen aparte voertuigcategorie in de verkeerswetgeving. “We zien dat een flink aantal typen fatbikes eenvoudig snelheden tot (ruim) boven de 25 kilometer per uur halen, waarbij de bestuurder niet of nauwelijks zelf hoeft te trappen. Volgens het Rijk vallen deze fatbikes onder de snor-of bromfietsregels, inclusief kentekenplicht en helmplicht, en zouden ze als zodanig gekeurd moeten worden.”

Voor e-bikes geldt vanwege Europese verordening 168/20134 het principe van zelfcertificering, waardoor de fabrikant het gebruiksdoel van een e-bike bepaalt en zelf verantwoordelijk is om aan de eisen van een e-bike te voldoen. In de praktijk gaat dit niet goed en voldoet een aantal fatbikes niet aan de wettelijk gestelde eisen van e-bikes.

“Een algehele kentekenregistratie en keuring voor e-bikes is één van de oplossingsrichtingen waar ik aan denk. Het college ziet, net als het Rijk, dat door het dragen van een helm het risico op (zwaar) hoofdletsel afneemt. Maar uit onderzoek blijkt ook dat het instellen van een helmplicht voor (e-)fietsers een negatief effect heeft op het fietsgebruik en daardoor op de gezondheid. Het mag ook nooit de enige oplossing zijn en afleiden van effectievere verkeersveiligheidsmaatregelen,” schrijft Van der Horst. “Daarom is het college geen voorstander van een helmplicht. Wel zien we kansen om het dragen van een fietshelm op vrijwillige basis te stimuleren/promoten. Het Rijk werkt aan een nieuwe Meerjarenplan Fietsveiligheid met daarin een landelijke Fietshelmcampagne.”

Om het onveilig gebruik van fatbikes te ontmoedigen controleert de Amsterdamse politie in het verkeer onder meer op opgevoerde/illegale fatbikes. Zo worden er boetes uitgedeeld en bij grove overtredingen worden de fatbikes in beslag genomen. In december krijgen ze de beschikking over een rollerbank, waarmee e-bikes eenvoudiger gecontroleerd kunnen worden en starten in de maand daarna ook handhavingsacties. Gezien de beperkte politiecapaciteit is er volgens Van der Horst meer nodig om het probleem van opgevoerde fatbikes aan te pakken. “Het college vermoedt dat een deel van de fatbike bestuurders niet op de hoogte is van de regels voor fatbikes en van de risico’s van onveilig gebruik. Daarom zullen wij hier de komende tijd meer aandacht aan besteden, onder andere door ouders te informeren via scholen en door online berichtgeving. Het onderwerp zal ook binnen de verkeerseducatie aandacht krijgen door bij scholen in te gaan op het onderwerp illegale, opgevoerde fatbikes en de gevolgen van het rijden op de openbare weg met deze voertuigen.”

Het verkopen van illegale/opgevoerde voertuigen en het opvoeren zelf is in de huidige regelgeving nog steeds legaal. Daarom heeft Van der Horst in het overleg met minister Harbers nadrukkelijk aandacht gevraagd voor de risico’s van het rijden met opgevoerde elektrische voertuigen, het verduidelijken van de regels en het vergroten van de handhavingsmogelijkheden. “Het in de wet vastleggen van een minimumleeftijd voor het rijden met een e-bike is wellicht ook te overwegen. Het begrenzen van de voertuigsnelheid van e-bikes via Intelligent Speed Adaptation kan een interessante toepassing voor de toekomst zijn. Momenteel experimenteren we daarmee met een pilot. Dit is echter op kortere termijn nog niet breed toepasbaar,” aldus Van der Horst. “De handhaving op snelheidsovertredingen en opgevoerde en illegale voertuigen is een bevoegdheid van de politie, maar die heeft een beperkt aantal uren voor verkeershandhaving vanwege andere prioriteiten. De minister heeft besloten om een eerdere pilot in Utrecht, waarbij boa’s bevoegd waren om lichte verkeersovertredingen te handhaven, uit te breiden naar een paar andere steden.”