DEN HAAG – Elektrisch fietsen kan voor de gezondheid zowel positief als negatief uitpakken. Dat stelt het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) in de publicatie ‘Elektrisch fietsen in Nederland’, die vandaag verschenen is. Deze RIVM-publicatie laat zien dat bijna 30% van de fietsers van 12 jaar en ouder een elektrische fiets gebruikt, al dan niet in combinatie met een niet-elektrische fiets.
Positieve effecten kunnen ontstaan als autoritten worden vervangen door ritten met de elektrische fiets. Een persoon gaat dan meer bewegen en bij vervanging op grote schaal daalt de uitstoot van luchtvervuilende stoffen. Daarnaast kunnen ouderen langer zelfstandig mobiel blijven. Dat draagt mogelijk positief bij aan hun welzijn.
Een negatief effect voor de gezondheid zit in het mogelijk verminderde activiteitenniveau bij (gezonde) mensen die de gewone fiets vervangen door de elektrische fiets. Een ander mogelijk nadeel van de elektrische fiets is meer kans op letsel, maar dit is volgens het RIVM nog niet helemaal duidelijk, ook omdat er studies die hier geen bewijs voor vinden.
RIVM onderzocht maatschappelijke impact van de elektrische fiets
Gezien de stijging in het gebruik van de elektrische fiets en de diverse gezondheidseffecten, is het belangrijk inzicht te krijgen in wie de elektrische fiets gebruikt, voor welk(e) doel en afstand en waarom. Deze informatie kan helpen een inschatting te maken van de maatschappelijke impact van de elektrische fiets. Daarom heeft het RIVM, op verzoek van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, onderzoek gedaan naar het gebruik van de elektrische fiets. De vandaag gepubliceerde cijfers zijn gebaseerd op gegevens van de Aanvullende Module ‘Bewegen en Ongevallen’ van de Leefstijlmonitor, RIVM en VeiligheidNL in samenwerking met het CBS (2021). Aan deze enquête deden 6.901 fietsers van 12 jaar en ouder mee.
E-bike vaker gebruikt door vrouwen en mensen zonder een migratieachtergrond
Bijna een kwart van de fietsers, van 12 jaar en ouder, fietst alleen elektrisch (23%) en 6% gebruikt zowel de elektrische fiets als de niet-elektrische fiets. Het percentage fietsers dat een speedbike gebruikt, al dan niet in combinatie met een ander soort fiets (0,5%), is erg laag. De elektrische fiets wordt vaker gebruikt bij toenemende leeftijd, afnemend opleidingsniveau en afnemende stedelijkheid. Daarnaast wordt de elektrische fiets vaker gebruikt door vrouwen, in vergelijking tot mannen, en bij mensen zonder een migratieachtergrond, in vergelijking tot mensen met een migratieachtergrond.
Het RIVM heeft ook gekeken naar de relatie tussen elektrisch en niet-elektrisch fietsen en gezondheidstoestand. Hieronder worden langdurige aandoeningen, (ervaren) lichamelijke beperkingen, Body Mass Index (BMI) en beweeggedrag verstaan. Fietsers met een aandoening, (ervaren) lichamelijke beperking en matig of ernstig overgewicht gebruiken de elektrische fiets vaker dan fietsers die dat niet hebben.
Voor beweeggedrag zijn de uitkomsten verschillend. Zo is bij het voldoen aan de Beweegrichtlijnen geen verschil in het elektrische fietsgebruik gevonden, maar bij wekelijks sporten en het aantal fietsuren per week wel. Fietsers die niet wekelijks sporten, gebruiken vaker de elektrische fiets dan degene die wel wekelijks sporten. Fietsers die meer dan twee uur per week fietsen gebruiken vaker de elektrische fiets dan zij die minder fietsen.
Voor welk doel wordt de (elektrische) fiets het meest gebruikt?
Mensen gebruiken zowel de elektrische fiets als de niet- elektrische fiets het vaakst om winkels, vrienden, of andere bestemmingen te bezoeken. Daarna volgen ‘het maken van fietstochten’, ‘woon-werkverkeer’, ‘om te sporten’ en ‘om van en naar school te fietsen’. In tegenstelling tot andere doelen wordt de elektrische fiets naar verhouding vaker gebruikt voor het maken van fietstochten dan de niet-elektrische fiets. Behalve bij jongeren, zij gebruiken hiervoor vaker de niet-elektrische fiets dan de elektrische fiets. Voor woon-werkverkeer is er een aantal groepen dat de elektrische fiets vaker gebruikt dan de niet-elektrische fiets. Dit geldt vooral voor:
- mensen van 18 tot 50 jaar;
- mensen die niet-stedelijk wonen;
- mensen met ernstig overgewicht.
Hoe ver wordt er gefietst?
De elektrische fiets wordt in het algemeen vaker voor langere afstanden gebruikt dan de niet-elektrische fiets. Voor sport geldt dat de afgelegde afstand voor zowel de elektrische als de niet-elektrische fiets erg wisselde. Voor woon-werkverkeer geldt dat afstanden vanaf 10-20 km vaker elektrisch worden gefietst dan niet-elektrisch. Bij de interpretatie van deze resultaten is het belangrijk om rekening te houden met het feit dat het hier vooral om mensen van 15-67 jaar gaat. Hierdoor zijn de aantallen relatief laag bij het gebruik van de elektrische fiets en kunnen er geen uitspraken worden gedaan over groepen in de bevolking.
Voor het fietsen naar school geldt ook dat afstanden vanaf 10-20 km vaker elektrisch worden gefietst dan niet-elektrisch. Bij deze resultaten gaat het om een kleinere groep mensen die naar school fietsen en vooral om de leeftijdsgroep 12-30 jaar.
Waarom fietsen mensen elektrisch?
Mensen die de elektrische fiets gebruiken antwoorden het vaakst dat zij de elektrische fiets gebruiken ‘om makkelijker te fietsen’ (70%). Redenen die daarop volgen zijn om ‘langere afstanden te fietsen’ (47%), ‘vaker te fietsen’ (29%) en ‘sneller te fietsen’ (18%). De redenen ‘om geld te besparen’, ‘vanwege het milieu’ en ‘gezondheidsklachten’ zijn door minder dan 10% genoemd.
Bij jongeren van 12-17 jaar ligt de volgorde anders. Voor hen is ‘om sneller te fietsen’ (59%) de meest genoemde reden om de elektrische fiets te gebruiken, gevolgd door ‘langere afstanden te fietsen’ (54%) en ‘makkelijker te fietsen’ (49%). ‘Om vaker te fietsen’ is door maar 7% genoemd.
Mensen met een (ervaren) lichamelijk beperking en ouderen geven relatief weinig aan de elektrische fiets te gebruiken ‘om sneller te fietsen’ (9% en 5%). Mensen met een hoog opleidingsniveau geven relatief vaak de reden aan ‘vanwege het milieu’ (15%). De reden om ‘makkelijker te fietsen’ lijkt samen te hangen met fitheid en gezondheidsklachten.
DOWNLOAD HIER het volledige RIVM-rapport ‘Elektrische fietsen in Nederland’
