Dreigende helmplicht voor elektrische bakfietsen?

DEN HAAG – Tijdens het notaoverleg Verkeersveiligheid heeft minister Cora van Nieuwenhuizen gesproken over knelpunten met betrekking tot de uitvoering van de helmplicht voor alle snorfietsen, met uitzondering van bijzondere bromfietsen. Daarin kwamen ook elektrische bakfietsen aan de orde.

Voordat het huidige ontwerpbesluit over de voorgenomen helmplicht voor snorfietsen kan worden aangeboden aan de Kamer, doorloopt het een aantal verplichte stappen. Dit betekent dat het besluit op z’n vroegst vlak voor het kerstreces naar de Kamer kan worden gestuurd. Uit de internetconsultatie zijn knelpunten naar voren gekomen, waardoor het nu in procedure brengen van een besluit voor de minister geen begaanbare weg is, omdat het dan ten koste gaat van de kwaliteit van de wetgeving.
Naast de internetconsultatie hebben de ontwikkelingen met betrekking tot het kader voor lichte elektrische voertuigen (LEVs) ook een aantal knelpunten in het huidige ontwerpbesluit naar voren gebracht. De categorie snorfiets omvat namelijk een breed scala aan voertuigen met een maximumconstructiesnelheid van 25 km per uur. Naast ‘scooters’ zijn er snorfietsen die erg lijken op elektrische (bak-)fietsen.

SPEED PEDELEC HELM | Er is een groep van 60.000 snorfietsen, die eruitzien als elektrische fietsen en waarbij fysieke inspanning gevraagd wordt. “Op basis van het huidige besluit moeten deze snorfietsers een brom/motorfietshelm op. Voor de bestuurders van deze snorfietsen is het van belang dat, net als voor de bestuurders van de speed pedelec, de helm licht van gewicht is en voldoende ventilatie biedt. Een brom/motorfietshelm is dan ook niet wenselijk. Een ander soort helm is wellicht voor de bovengenoemde snorfietsen een optie,” aldus Nieuwenhuizen.
Volgens de minister onderzoekt TNO momenteel of de speed pedelec helm ook geschikt is en voldoende veiligheid biedt voor de gebruikers van fietsachtige snorfietsen. De resultaten van dit onderzoek worden niet eerder dan in de tweede helft van november verwacht.

TRANSPORTFIETSEN MET 3 WIELEN | Ook blijkt dat er op basis van het huidige ontwerpbesluit geen eenduidig beleid is voor gemotoriseerde transportfietsen met 3 wielen. De brombakfiets (elektrisch of met verbrandingsmotor) heeft 3 wielen, met 2 wielen aan de voorkant en is bedoeld voor transport van goederen. Er zijn ook snorfietsen die bedoeld zijn voor transport van goederen, met 3 wielen waarvan 2 aan de achterkant. “Momenteel is de brombakfiets (zowel die 25 km per uur of 45 km per uur gaat) uitgesloten van de helmplicht. Het huidige ontwerpbesluit ziet niet op brombakfietsen. Dit betekent dat een snorfiets met 3 wielen, waarvan 2 aan de achterkant wel een helmplicht krijgt en een brombakfiets niet. Hierdoor worden inconsistente regels gecreëerd die kunnen leiden tot ongelijkheid en onduidelijkheid bij weggebruikers.”

OPROEP ONDERZOEKSRAAD | Voor de elektrische fietsen geldt geen helmplicht, terwijl deze een maximale trapondersteuning hebben tot 25 km per uur. Deze is gelijk aan de maximumconstructiesnelheid van snorfietsen waardoor ze vergelijkbaar zijn met deze categorie. Daarnaast is er volgens de bewindsvrouw sprake van inconsistent beleid in vergelijking met de speed pedelec. “Voor deze snelle trapondersteunende tweewieler tot 45 km per uur is een aparte, ventilerende helm toegestaan, toegespitst op het specifieke voertuig: de speed pedelec helm,” licht Nieuwenhuizen toe. “Terwijl op basis van het huidige ontwerpbesluit voor het gemotoriseerde rijwiel en de historische snorfiets een brom/motorfietshelm verplicht wordt gesteld met mogelijke gezondheidsproblemen tot gevolg. Door het huidige ontwerpbesluit nu door te voeren, wordt voorbijgegaan aan de door mij overgenomen oproep van de Onderzoeksraad voor Veiligheid om gelijke voertuigen gelijk te behandelen.”

AANGEPAST BESLUIT | Op het moment dat bovenstaande knelpunten aan het licht kwamen zijn overleggen in gang gezet met RDW en het ministerie van Justitie en Veiligheid om na te gaan hoe deze mogelijk ondervangen kunnen worden. Hierbij wordt gedacht aan, naast de bijzondere bromfiets, ook andere soorten snorfietsen uit te zonderen of een ander soort helm toe te staan. In het RDW-register staan echter niet de onderscheidende kenmerken, zoals ‘trapaandrijving’, op basis waarvan de uitzondering gemaakt zou kunnen worden. “Daarom is aanpassing in het RDW-register en in de regelgeving nodig, evenals afstemming met mijn collega van Justitie en Veiligheid,” zegt Nieuwenhuizen. “Zowel het toestaan van een ander soort helm als het uitzonderen van helmplicht, vraagt ten behoeve van de handhaving en de duidelijkheid voor de gebruikers om een goede juridische afbakening. Dit houdt in dat een beschrijving nodig is van de verschillende soorten snorfietsen in de regelgeving, die aansluit bij het RDW-register.”
Alleen als door controle in het RDW-register op basis van het kenteken kan worden vastgesteld of een helm moet worden gedragen of welk type helm, is handhaving goed mogelijk. De RDW geeft aan dat, gezien de complexiteit, een robuuste uitvoeringstoets noodzakelijk is om de impact en uitvoerbaarheid van zo’n specifieke aanpassing van het RDW-register goed te kunnen beoordelen.

LEV CATEGORIE INDELING | Een helmplicht voor snorfietsers blijkt, mede door de uitkomsten van de internetconsultatie, ingewikkelder dan voorzien. “Aangezien een helm kan helpen bij het voorkomen van ernstig letsel, bekijk ik de mogelijkheid van een helmplicht op dit moment ten behoeve van het kader voor LEVs, die qua verschijningsvorm en in gebruik overeenkomsten vertonen met een aantal soorten snorfietsen,” vervolgt Nieuwenhuizen. “Zoals gedeeld met uw Kamer is voor de LEVs een nieuwe categorie-indeling in de maak. Voor deze categorieën wordt o.a. nagegaan hoe de juridische afbakening, registratie, kentekening en het al dan niet verplichten van een helm eruit moet gaan zien. Hierbij wordt ook gekeken naar hoe het nu geregeld is voor de bestaande soortgelijke voertuigen zoals de verschillende soorten snorfietsen.”

VOORJAAR 2021 | Een integrale blik op de eisen die moeten gelden voor de toelating en het gebruik van LEVs biedt volgens de minister de gelegenheid de geschetste knelpunten daarin mee te nemen. Vervolgens kan onder meer de RDW dan een integrale beoordeling van de implicaties van een nieuw kader voor LEVs uitvoeren. Op die manier beoogt Nieuwenhuizen te komen tot beleid voor LEVs dat consistent is en daarmee ook voor gebruikers begrijpelijk is, zonder steeds op losse aspecten aanpassingen door te voeren.
Zij verwacht de Kamer een integraal en uitvoerbaar voorstel aan te kunnen aanbieden voor het al dan niet verplichten van een helm voor voertuigen met een maximum constructiesnelheid tot 25 km per uur in het voorjaar van 2021.