AMSTERDAM – De deelfiets is al enige tijd bezig met een grote wereldwijde opmars. Dat meldt Consultancy.nl. In 2015 waren er nog maar zo’n 1,3 miljoen deelfietsen, terwijl de teller in 2018 uitkomt op circa 10 miljoen stuks. Met name in grote steden in Zuidoost-Azië – zoals Beijing en Shanghai – is het concept razend populair: daar alleen al zijn ruim 4 miljoen deelfietsen.
Naar verwachting houdt de waargenomen groei van de deelfietssector de komende tijd aan. De geschiedenis van de deelfiets begint – hoe kan het ook haast anders – in fietsland Nederland. In 1965 kwam het zogenaamde ‘wittefietsenplan’ voor Amsterdam groot in het nieuws. Volgens het initiatief zouden gratis te gebruiken fietsen beschikbaar komen in de hoofdstad, zonder slot, die collectief bezit zouden zijn. Het idee werd echter nooit gerealiseerd. Wel zette het wittefietsenplan de maatschappij, politiek en het bedrijfsleven aan het denken over deelfietsen. Zo’n tien jaar later werd er daadwerkelijk een wittefietsenplan in de praktijk gebracht, weliswaar in een geheel andere setting. In Nationaal Park De Hoge Veluwe werden toen 50 deelfietsen vrij ter beschikking gesteld aan de bezoekers van het park. Vandaag de dag zijn dit er al 1.700.
OV-FIETS | Het zou nog heel wat langer duren voordat de deelfiets zijn intrede deed in Amsterdam. In 2000 werd een proef uitgevoerd met deelfietsen, maar deze mislukte. Sinds de millenniumwisseling volgden de ontwikkelingen elkaar echter sneller op en werd er zowaar succes geboekt op het gebied van deelfietsen. Zo werd in 2003 de OV-fiets geïntroduceerd, waarvan inmiddels circa 500.000 mensen per jaar gebruikmaken.
Ook buiten Nederland is de deelfiets de afgelopen jaren in populariteit toegenomen. Dat stellen onderzoekers van Roland Berger in een recent gepubliceerd onderzoeksrapport over de mondiale deelfietsenmarkt, dat luistert naar de naam: ‘Bike Sharing 5.0: Market insights and outlook’. In vergelijking met drie jaar geleden, is het aantal deelfietsen wereldwijd met ruim 660% gestegen.
DEELFIETS SYSTEEM | Wereldwijd zijn er ruim 1.200 deelfietsprogramma’s waarmee – al dan niet tegen een financiële vergoeding – een fiets geleend kan worden. Tezamen zijn er zo’n 10 miljoen deelfietsen op onze planeet, een krappe 9 miljoen meer dan in 2015 het geval was. Het onderzoeksteam laat weten dat deze stevig groei de komende tijd zal aanhouden. Zo wordt gerekend op een jaarlijkse groei van ongeveer 20%, waarmee de sector na 2020 een omvang zo’n €8 miljard zal kennen. De stevige groei heeft ook Roland Berger verrast: drie jaar geleden werd de marktomvang voor 2020 nog ingeschat op €5,3 miljard, maar liefst €2,7 minder dan in de nieuwe voorspelling. Inmiddels verwachten de onderzoekers dat het aantal deelfietsen in 2020 zal zijn verdubbeld naar 20 miljoen stuks.
GEEN KOPLOPER | Nederland mag dan een fietsland zijn en zelfs ander landen adviseren bij het aanleggen van fietsinfrastructuur, toch is ons land geen koploper op het terrein van deelfietsen. En ook andere Europese landen – zoals Frankrijk, Duitsland en Engeland – zijn op wereldniveau geen deelfietsenmarktleider. Dat is namelijk China, waar in de steden Beijing (2,35 miljoen deelfietsen), Shanghai (1,7 miljoen deelfietsen) en Shenzhen (0,9 miljoen deelfietsen) tezamen iets minder dan de helft van alle deelfietsen te vinden zijn.
CHINA NIET STRENG | Er zijn volgens de onderzoekers verschillende oorzaken voor deze ontwikkelingen in China. Sinds 2014 zijn er verschillende particuliere exploitanten op de Chinese markt bijgekomen, die nu strijden om marktaandeel. De afgelopen tijd hebben deze private investeerders zo’n €3 miljard in de deelfietsbranche gestopt. Daarnaast is de regulering in China niet zo streng: “In veel steden hoeven exploitanten geen licentie aan te vragen om deelfietsen aan te bieden.” Verder hebben Chinese fietsfabrikanten een productiecapaciteit van meer dan 80 miljoen fietsen per jaar, waarmee ruimschoots aan de vraag naar deelfietsen kan worden voldaan. Ten slotte is misschien wel belangrijkste oorzaak van de groeiontwikkeling de vraag van Chinese consumenten. Zij geven de voorkeur aan deelfietsen, met name vanwege lage kosten en de hoge toegankelijkheid.
INTERNET VERBINDING | Wereldwijd hebben ook de technologische mogelijkheden van hedendaagse smartphones met internetverbinding bijgedragen aan de grote groei van de deelfietssector. Het internet heeft de afgelopen jaren het concept ‘delen’ naar een nieuw niveau getild. Zo kan een gebruiker via zijn of haar smartphone een deelfiets reserveren en ook meteen bekijken bij welke stalling er nog fietsen aanwezig zijn. Daarnaast benutten ook de exploitanten het smartphonegebruik van hun klanten: “Gebruikersgegevens worden systematisch verzameld, uitgewisseld met partners en gebruikt om de klantervaring te verbeteren.”
HOOG TECHNOLOGISCH | De deelfietsindustrie is daarmee een hoog technologische industrie geworden, waaraan een hoop ontwikkelingen zijn voorafgegaan. Zo kon in 1995 in het Deense Kopenhagen een deelfiets worden geleend op dezelfde wijze als een supermarktkarretje, waarbij een muntstuk dus slechts in bruikleen werd genomen door de organisatie die de deelfietsen exploiteerde. In 1998 werden in Frankrijk de eerste stappen gezet om het deelfietssysteem te digitaliseren, waarbij technologie werd ingezet voor het vinden, reserveren en gebruiken van deelfietsen. In de daaropvolgende jaren ontwikkelde het deelfietssysteem zich naar een aan het internet gekoppeld platform, zoals we dat nu kennen.
