DEN HAAG – Over het toestaan van de speed pedelec helm bij het invoeren van de helmplicht, op snorfiersen per 1 januari 2023, zijn gisteren schriftelijke Kamervragen gesteld door Suzanne Kröger van GroenLinks. Zij vindt artsen aan haar zijde, die tegen gebruik van speed pedelec helmen op snorfietsen zijn.
Kröger heeft haar bedenkingen bij het voornemen en wil daarom meer informatie van de ministers van Infrastructuur en Waterstaat en van Justitie en Veiligheid over de in te voeren helmplicht.
Tien kamervragen aan bewindslieden voorgelegd
1 – Waarom heeft u het advies van de Stichting Wetenschappelijk Onderzoek Verkeersveiligheid (SWOV) om alleen de veiligste helm, de motorhelm, toe te staan niet overgenomen?
2 – Bent u zich ervan bewust dat de snorfiets in Amsterdam en Utrecht naar de rijbaan is verplaatst op basis van de plicht om daarbij een Economic Commission Europe (ECE) 22.05 voor de snelweg goedgekeurde motorhelm te dragen? Hoezo is een speedpedelec-helm veilig genoeg om mee op de rijbaan te rijden terwijl dat blijkbaar niet geldt voor bromfietsers op de rijbaan, bij praktisch dezelfde snelheid?
3 – Vreest u niet dat bromfietsers ook een fietshelm gaan dragen, in plaats van een goedgekeurde helm? Hoe gaan handhavers die controleren? Is dat, als hiervoor een staandehouding nodig is (typekeuring onderzoeken), niet veel te bewerkelijk? Gaat dit niet ten koste van andere handhaving?
4 – Heeft u de gevolgen voor de verkeersveiligheid laten onderzoeken als een deel van de bromfietsers een fietshelm gaat dragen?
5 – Heeft u ook laten onderzoeken of de door de helmplicht verwachte massale overstap naar een veiliger vervoermiddel wel zal plaatsvinden als snorfietsers ook een minder veilige helm, met de oren vrij, mogen dragen?
6 – Heeft u kennisgenomen van de petitie van artsen en een helmenfabrikant, die benadrukt dat een gewone fietshelm en de speedpedelec-helm niet in het voorbijgaan zijn te onderscheiden?
7 – Heeft u ook gesignaleerd dat leveranciers van niet-gecertificeerde fietshelmen deze bij de detailhandel aanprijzen om ook als speedpedelec-helm met goede marge te verkopen?
8 – Heeft u onderzoek gedaan naar het internationale aanbod van via het internet te bestellen modieuze, onveilige fietshelmen zonder certificering, maar die door de gesloten schaal wel op een veilige motorhelm lijken?
9 – Kent u andere lidstaten in de Europese Unie waar een fietshelm op een snorfiets of bromfiets is toegestaan? Zijn daar onderzoeken gedaan naar veiligheid en handhaving waar wij van kunnen leren?
10 – Bent u bereid het toestaan van de speed-pedelec-helm uit te stellen of ervan af te zien totdat het heel duidelijk is dat dit geen gevaar voor de verkeersveiligheid oplevert?
Artsen willen geen speed pedelec helm op snorfiets
Kröger krijgt bijval van artsen, die tegen dit voornemen en zijn en zelfs pleiten voor een algehele helmplicht op e-bikes. Wouter Bierman, een van de initiatiefnemers vanuit het UMCG in Groningen, is blij met de kamervragen van het GroenLinks-kamerlid. “In december 2018 vroegen wij om met spoed een helmplicht in te voeren. Suzanne Kröger is het enige Kamerlid dat er toen bij was en nog in de Kamer zit. Gelukkig heeft ze hier nu vragen over gesteld, want dit is niet wat we vroegen.”
“De minister wilde de helmplicht niet omdat het niet liberaal is en heeft het op alle mogelijke manieren vertraagd en tegengewerkt. Dat was voor ons als artsen een teleurstelling,” reageert Wilco Peul, neurochirurg in Den Haag. “Wij willen ernstige hersenletsels voorkomen. Die geven een risico op identiteitsverlies en levenslange maatschapelijke hulp en mantelzorg door familie is dan nodig. De recente ernstige ongevallen in ons land geven geen enkele aanleiding tot optimisme. Zonder adequate helm zien we ernstiger letsels, moeten we vaker opereren of besluiten dat operatie niet zinvol meer is.”
Uitzondering in de EU wegens Solex
“De laatste tegenwerking van de minister was om de helmplicht onwerkbaar te maken in de uitvoering door ook een speciaal soort fietshelm toe te staan: de speed pedelec-helm. Zogenaamd om de berijders van de ouderwetse Solex tegemoet te komen voor wie het met een gewone motorhelm oncomfortabel zou zijn om trapbewegingen te maken,” vervolgt Bierman. “Er zijn ongeveer 15.000 Solexen en dergelijke old-timers, die destijds ook met helm werden verkocht. Het genoegen van wat verzamelaars en mooi weer-rijders werd om politieke redenen belangrijker gemaakt dan het voorkomen van hersenletsel van dikwijls jongere scooterrijders.”
De motorhelm is nu in heel Europa verplicht voor snorfietsen, bromfietsen en motorfietsen. Peul verdenkt de minister van het maken van een rare uitzondering op om politieke redenen. “Laat de motorhelm alstublieft de norm blijven om de drager maximaal te beschermen tegen levenslange invaliditeit en onze maatschappij te behoeden voor hoge zorgkosten voor een vermijdbaar ernstig hersenletsel,” aldus Peul, die vervolgens stelt dat ook de SWOV waarschuwt voor zo’n fietshelm en het een rare, te voorkomen, weeffout noemt, die dag in dag uit de verkeersveiligheid zal schaden.
Fietshelm niet te handhaven
“Ook is zo’n fietshelm een bedreiging voor de bestaande helmplicht voor bromfietsers. Vooral de jonge bromfietsers zullen zo’n open en lichte helm gaan dragen als ze merken dat handhavers er praktisch niets tegen kunnen doen,” voorspelt Bierman.
Alleen na een staandehouding kan een politieagent de helm goed bestuderen. Een bromfietser moet een motorhelm met ECE 22.05 of 22.06 certificaat dragen en een snorfietser zou dan ook 1 van ongeveer 80 toegestane en door het NEN gecertificeerde fietshelmen mogen dragen. “Dat is onrealistisch als je bedenkt dat er 2 miljoen snor- en bromfietsers rijden in Nederland. Controleren op ‘een helm’ is het hoogst haalbare. Laat de motorhelm de norm blijven,” adviseert Wilco Peul. “Geen compromishelm, dit leent zich niet voor gepolder.”
Artsen van het UMCG boden in oktober 2021 (foto boven) de Tweede Kamer een #petitie aan waarin gepleit wordt voor het verplicht dragen van een bromfietshelm door #snorfietsers.
LEES OOK: Helmplicht snorscooters kans voor speed pedelec helm
LEES OOK: Discussie over helmplicht snorscooters losgebarsten
3 reacties.
Vreemd dat Suzanne Kröger het feit dat snorfietsers met “praktisch dezelfde snelheid” rijden als bromfietsers aanhaalt als reden om een ECE 22.05 verplicht te stellen, en tevens stelt dat het toestaan van de NTA-8776 goedgekeurde helm (de speed pedelec helm, waarvan het keurmerk overigens nergens in dit artikel wordt vermeld) lastig te handhaven is omdat het verschil met een EN-1080 gekeurde fietshelm niet meteen te zien is.
Een snorfiets mag 25km/u rijden, een bromfiets 45km/u. Voordat een handhaver ook maar één blik op de helm heeft geworpen, kan deze al constateren dat de snorfiets in kwestie harder rijdt dan toegestaan en om DIE reden alleen al de snorfietser staande houden.
Voor snorfietsers die netjes met de toegestane maximum snelheid van 25km/u rijden lijkt ons een NTA-8776 gekeurde speed pedelec helm (speed pedelecs mogen wél 45km/u rijden) een prima oplossing.
Zie voor een uitgebreide lijst van NTA-8776 gekeurde helmen: https://www.speedpedelecreview.com/forum/viewtopic.php?t=11
Dat is niet zo vreemd. Een snorfietser waarvan een handhaver de helm inspecteert (als dat al ooit zal gebeuren) rijdt niet maar staat stil. Op àndere momenten rijdt de snorfietser hard. Het is niet zo makkelijk een snorfietser op een snelheidsovertreding staande te houden.
Snorfietsers krijgen nu geen boete tot 34km/u door de juridisch noodzakelijke marge. Dat weten ze zelf heel goed, veel snorfietsen zijn er nauwkeurig voor opgevoerd. Risico van de WOK-status en uiteindelijk de shredder werd te groot voor velen. Maar sommigen nemen het risico nog wel of kiezen voor gadgets die voor een tijdelijke opvoering zorgen die op de rollenbaan niet meer vast te stellen is.
Heterdaadjes van snelheidsovertredingen zijn heel arbeidsintensief, er bestaat geen flitsapparatuur voor zoals voor automobilisten. Een agent met lasergun of een patrouille-auto met zo’n uitrusting moet de snelheid eerst vast stellen. Een motoragent moet dan de achtervolging inzetten als de snorfietser niet stopt na een stopsignaal. Soms moeten ze de hele stad door. Voor de veiligheid van iedereen blijven ze er net zo lang achter rijden tot de scooterrijder zichzelf klem rijdt of in een via de radio gecoordineerde fuik rijdt, vertelde een motoragent die ik ernaar vroeg me ooit. Dit werk: https://www.youtube.com/watch?v=-_MFdhn3KI0
Een staandehouding schijnt nodig te zijn om de identiteit van de snelheidsovertreder vast te stellen. Op grond van het kenteken vanuit een politie-auto een boete door het CJIB op laten sturen werkt niet zo. Is moeilijk. Schijnt bij het OM niet kansrijk genoeg te zijn door jurisprudentie of zoiets. Kan per OM verschilllen, ik weet er het fijne niet van. Dus heel anders dan bij automobilisten die geflitst worden. Alleen al omdat ze op het fietspad rijden en niet pal voor de politieauto. Politie weet goed wat wel/niet de moeite is, dus stellen zo hun prioriteiten. Hun discretionaire bevoegdheid.
Omdat handhaving zo arbeidsintensief is zal er nog minder controle op de juiste soort helm zijn als nu op snelheidsovertredingen door snorfietsers. Met andere woorden, geen noemenswaardige handhaving.
Je kan snorfietsen hoogstens op de rollenbaan zetten om te constateren dat ze opgevoerd zijn. Dat kan alleen met handhaafcampagnes. Maar zodra er ergens een rollenbaan opgesteld wordt dan weten alle snorfietsers dat snel van elkaar. Er is een app voor die ertegen waarschuwt, er zijn facebook-groepen over, vrienden zitten in whatsapp-groepen en snorfietsers waarschuwen elkaar in de tegenovergestelde rijrichting van de fuik. Na een kwartiertje wordt het erg rustig bij zo’n fuik en is het tijd om te verkassen, vertelde een agent me. Overigens, altijd grappig om een snorfietser te waarschuwen die je tegemoet fietst: ‘politiecontrole op de kruising verderop’. Dan rijden ze een zijstraat in.
Een snorfiets verschilt overigens wel degelijk van een speedpedelec. Een kanonskogel en een papieren vliegtuigje die tegen een muur knallen met dezelfde snelheid hebben een andere impact. De typische speedpedelec-forens zit ook nog eens sportief en alert in het zadel, verhoogd adrenaline-niveau, elk moment kan er een automobilist zonder begrip opdoemen (“naar het fietspad jij!”). De snorfietser zit eerder met oortjes in relaxed naar muziek te luisteren of te beppen met vriendinnen, op het fietspad dus.
Als je de lijst met goedgekeurde NTA-8776:2016 helmen bekijkt zie je dat ze geen bescherming bieden aan de zijkant. Kortom, de snorfietsers zullen dus evengoed hersenletsel oplopen. En dat is precies waar het de artsen om begonnen was. Lees https://www.rd.nl/artikel/984740-artsen-vrezen-toestroom-patienten-met-hersenletsel-na-invoering-compromishelm voor het relaas van een neurochirurg die jongens op de operatietafel krijgt. Niet voor niets kraakt de SWOV de studie van de TNO. Die overigens zegt dat hun advies voor de helm alleen geldt bij 25km/u en op het fietspad. Aantekening bij het TNO-onderzoek gaven ze zelf: een handvol simulaties van de frequentste ongelukken van de honderden mogelijke ongelukscenario’s. Dat is politiek handig uitgelegd als ‘veilig genoeg’.
De speedpedelec-helm is op zich al een compromishelm die louter uitgevonden is om de speedpedelec van het fietspad te krijgen. Betrokkenen waren zelfs verbaasd dat die lobby onverwacht slaagde: zoveel gevaarlijker om die fiets tussen de auto’s te gooien immers. Maar op het fietspad was er ook geen plek voor. Een motorhelm voor de speed-pedelec (zoals in Duitsland) was in Nederland geen optie, want de speedpedelec-forens trapt zich in het zweet. Die lichaamswarmte gaat naar boven en moet niet gevangen worden door de vaste schaal van de veilige 22.05 of 22.06 motorhelm. En zo kwam de speed-pedelec-helm tot stand, uniek in de wereld. Maar een compromis.
Het is denk ik vooral te danken aan de alertheid van de huidige speed-pedelec rijders (en het verhoudingsgewijs kleine aantal) dat ze weinig in de ongevalstatistieken voorkomen. Ook vraag ik me af of ze na een ongeluk anders genoteerd worden dan ‘fietser’ of ‘e-bike fietser’. Er wordt in de ongevalsstatistieken nu ook vaak geen onderscheid gemaakt tussen snor- en bromfiets.
Het gegeven dat de schedel het zwakste punt is van het menselijk lichaam blijft. Alleen een gesloten schaal met maximale demping geeft maximale bescherming (maar niet volledig!). Al het andere is een compromis-oplossing.
De petitie erover uit 2018 staat op https://helmplichtsnorfiets.petities.nl en het verschil tussen een gewone fietshelm en de speedpedelec-helm is te zien op foto’s van deze petitie-overhandiging https://twitter.com/FractieDenHaan/status/1445359798346727426/photo/1